Preventiemedewerker

Een bijzondere en uitdagende functie!

Elke organisatie met werknemers is verplicht om een preventiemedewerker te hebben. Als jij deze functie vervult, heb je die dus uiteindelijk aan een wettelijke verplichting te danken. Dat is zowel een voordeel als een nadeel. Je functie zal niet snel verdwijnen. Maar dat jij verplicht bent, garandeert natuurlijk nog niet dat jouw optreden succesvol is. Daar moet je zelf werk van maken.

Je dankt je bestaan aan de wet
Volgens artikel 13 van de Arbowet is je werkgever verplicht zich bij het voeren van zijn arbobeleid te laten bijstaan door één of meer deskundige werknemers (het gaat hier dus niet om externe personen).

  • Elk bedrijf moet minimaal één preventiemedewerker aanwijzen.
  • Bij een bedrijfsomvang tot 25 werknemers (hierbij tellen ook uitzendkrachten en stagiairs mee) kan de werkgever desgewenst zelf de rol van preventiemedewerker vervullen.
  • Preventiemedewerkers moeten voldoende tijd krijgen voor goede uitvoering van hun taken.
  • Ook moeten ze over voldoende deskundigheid en ervaring beschikken.

De situatie bepaalt of je alleen bent en wat je taken zijn

De Arbowet geeft geen concrete aantallen preventiemedewerkers gekoppeld aan een bepaalde bedrijfsomvang. Artikel 13 lid 4 bepaalt dat de werkgever zoveel werknemers bijstand moet laten verlenen als de situatie vereist. 

  • Afhankelijk van de uitkomsten van de risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) kan de functie van preventiemedewerker fulltime, parttime en door één of meerdere personen worden ingevuld. De omvang en ernst van de risico’s zijn dus bepalend. 
  • De bedrijfssituatie bepaalt wat je werkgever door jou laat doen en wat door externe deskundigen. Wel moet je altijd meewerken aan het verrichten en opstellen van de RI&E, samenwerken en adviseren aan de OR of PVT en ondersteunen bij de uitvoering van het arbobeleid.

Voorkom dat je een verplicht nummer wordt
Preventiewerk is met veel plichten omgeven. Daarom moet je zien te voorkomen dat jij zelf een verplicht nummer wordt. Het kan bijvoorbeeld niet zo zijn dat je werkgever jou alleen maar preventiemedewerker maakt om in naam aan de wet te voldoen. Of dat hij niet in gesprek wil over je taken, bevoegdheden en opleidingsbehoeften. Aan jou de uitdaging om goed samen te werken met anderen en je met een waardevolle bijdrage aan veilig en gezond werk onmisbaar te maken!

 

Als preventiemedewerker bevorder je de veiligheid en de gezondheid op de werkvloer en voorkom je gevaarlijke situaties, zowel voor personeel als bezoekers en leveranciers. De wet geeft aan dat je als ‘deskundige werknemer’ in ieder geval moet assisteren bij enkele specifieke onderdelen van het arbobeleid. Maar hier hoeven jij en je werkgever het natuurlijk niet bij te laten.

Hier moet je hoe dan ook bij assisteren
Artikel 13 lid 7 van de Arbowet verplicht je werkgever om jou als preventiemedewerker in elk geval te de volgende taken te laten uitvoeren:

  • de risico’s die werknemers lopen inventariseren en evalueren in een RI&E en plan van aanpak;
  • op basis van je kennis van de werkvloer adviseren over het beperken van risico’s;
  • maatregelen helpen uitvoeren;
  • samenwerken met en/of adviseren aan de OR of PVT (als die in je organisatie aanwezig is).

Meer doen mag ook
Je hoeft je niet per se tot de wettelijke taken te beperken. Als jij en je werkgever verwachten dat dit meerwaarde heeft, kun je ook andere taken op je nemen. Denk bijvoorbeeld aan:

  • het bijhouden en registreren van bedrijfsongevallen;
  • het onderhouden van het contact met de arbodienst of bedrijfsarts;
  • de functie van vertrouwenspersoon vervullen;
  • samenwerking met de bedrijfshulpverlening;
  • voorlichting geven over preventie aan collega’s.

Benut je praktijkervaring en positie!

Voorlichting van werknemers is een belangrijk onderdeel van een goed preventiebeleid. Als preventiemedewerker ben je afkomstig van de werkvloer of ben je daar zelfs nog steeds dagelijks op te vinden. Hierdoor ben je de perfecte figuur om collega’s voor te lichten over (bijvoorbeeld) onderhoud van apparatuur en machines, correct gebruik van beschermingsmiddelen of veilig werken met gevaarlijke stoffen. Jij kent de risico’s van nabij. En je spreekt de taal van de werkvloer!

 

Werkgevers zijn verplicht om bevoegdheden en verantwoordelijkheden op het gebied van de arbeidsomstandigheden schriftelijk vast te leggen in hun arbobeleid. Dit geldt ook voor de taken en bevoegdheden van de preventiemedewerker. Het is verstandig om je werkgever te stimuleren om dit ook werkelijk te doen. Zo creëer je houvast voor jezelf. En bij de juiste aanpak knoop je op positieve wijze het gesprek aan met je directie of management over preventiewerk.

Kijk de RI&E na voor de hoofdpunten
Volgens artikel 13 lid 9 van de Arbowet moet de werkgever in de RI&E beschrijven hoe hij het preventiewerk organiseert. Aan deze beschrijving kun jij houvast ontlenen. Je werkgever moet in ieder geval aandacht besteden aan:

  • de deskundigheid (al dan niet door scholing), ervaring en uitrusting van de preventiemedewerker(s);
  • het aantal preventiemedewerkers, de tijd dat zij voor preventiewerk beschikbaar zijn en de wijze waarop zij zijn georganiseerd.

Zorg voor een nadere omschrijving
De beschrijving in de RI&E vormt een goed vertrekpunt. Maar het is voor jou prettig als er daarnaast nog een nadere beschrijving op papier komt. Bijvoorbeeld in een functieomschrijving of (een aanvulling op) je arbeidsovereenkomst. Zorg als het even kan dat ergens is vastgelegd wat je precies gaat doen en over welke rechten, plichten en bevoegdheden je daarbij beschikt. Door hierom te vragen maak je duidelijk dat je ambitie hebt en je taak serieus neemt.

Dit zijn vragen die je graag beantwoord wilt zien

  • Hoe wordt je functioneren beoordeeld?
  • Welke scholingsmogelijkheden heb je?
  • Heb je recht op bijzondere beloning in de vorm van meer loon of een gratificatie (niet verplicht)?
  • Krijg je de middelen en het budget om je werkzaamheden goed uit te voeren?
  • Heb je de bevoegdheid om collega’s aan te spreken op onveilig gedrag tijdens het werk?
  • Heb je de bevoegdheid werkplekken te onderzoeken?
  • Heb je de bevoegdheid om het werk stil te leggen als je een gevaarlijke situatie signaleert?

Voel je vrij om te adviseren
Artikel 13 lid 5 van de Arbowet geeft je in ieder geval de bevoegdheid om de werkgever gevraagd en ongevraagd te adviseren vanuit een zelfstandige positie. Belangrijk om te weten is dat je nooit mag worden ontslagen vanwege het advies dat je geeft. Je geniet dezelfde bescherming tegen benadeling en ontslag als een OR-lid.

Wees niet (te) bang voor aansprakelijkheid
Als preventiemedewerker ben je niet eindverantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van de werkomgeving. Deze verantwoordelijkheid ligt altijd bij de werkgever. Je bent daarom ook vrijwel nooit strafrechtelijk of civielrechtelijk aansprakelijk. Net als iedere andere werknemer kun je alleen aansprakelijk worden gesteld als je opzettelijk schade toebrengt aan personen of goederen of bewust roekeloos bent. Maar die conclusie trekt de rechter niet snel.

Als preventiemedewerker ben je niet automatisch verplicht om een opleiding of herhalingscursussen te volgen. Ook is je werkgever niet bij voorbaat verplicht om je die aan te bieden. Een opleiding geeft vaak wel een goede basis voor de werkzaamheden die je uitvoert. En er zijn bedrijfssituaties denkbaar waarin je zonder één of meer opleidingen haast onmogelijk voldoende deskundig kunt zijn (en blijven) om je preventiewerk goed uit te voeren.

Kijk niet in de wet, maar in de RI&E
De Arbowet bevat geen specifieke bepalingen over opleidingsrechten en –plichten voor preventiemedewerkers. Artikel 13 lid 4 geeft alleen maar aan dat de preventiemedewerker over ‘voldoende deskundigheid en ervaring’ moet beschikken. De bedrijfssituatie geeft dus de doorslag. De wet verwijst hierbij naar de RI&E: de omvang en de aard van de daarin beschreven risico’s bepalen wat nodig en verstandig is.

Deskundigheid, ervaring en goede omgang met je uitrusting

In de RI&E moet je werkgever uitleggen hoe hij zich door de preventiemedewerker(s) laat bijstaan en waarom dit in zijn organisatie een passende aanpak is. Dit levert haast automatisch duidelijkheid op over de noodzaak om één of meer opleidingen te volgen:

  • De RI&E hoort duidelijk te maken over welke deskundigheid en ervaring preventiemedewerkers moeten beschikken om bij te dragen aan vermindering van de beschreven risico’s. Heb jij die (nog) niet (volledig) in huis, dan zul je je die eigen moeten maken.
  • De RI&E hoort ook aan te geven over welke uitrusting preventiemedewerkers moeten beschikken. Is deze uitrusting (deels) nieuw voor je, dan zul je moeten leren er goed mee om te gaan.

Ben je starter, zorg dan voor een goede basis
Is preventiewerk nieuw voor je, dan heeft een (korte) opleiding vaak meerwaarde omdat je daarmee een goede basis legt voor goede taakuitoefening. Er zijn verschillende opleidingen bij diverse aanbieders beschikbaar. Weeg als je een selectie maakt goed af waar je (vooral) behoefte aan hebt:

  • kennis over arbeidsrisico’s en/of wettelijke regels op dit terrein;
  • praktische tips en vaardigheden die je helpen om je preventietaken goed uit te voeren.